Светските цени на храната се во постојан пораст веќе подолго од една година. Тоа претставува сериозен удар по животниот стандард на сиромашните луѓе, па и на оние што се добростоечки. Минатиот месец порастот на светските цени на храната ја достигна висината што ја имаше во 2011 година. Тоа е исклучително загрижувачки, бидејќи во таа година светските цени на храната беа на највисоко ниво во последните 45 години. Во продолжение, го даваме најновиот извештај на Организацијата за храна и земјоделство на ОН (ФАО), која секој месец го објавува својот Индекс за цените на храната. – Ред.
Во октомври 2021 година Индексот на цените на храната на ФАО (FFPI) изнесуваше во просек 133,2 индексни поени (100 = просек за 2014-2016 година). Тоа е за 3,9 поени повеќе од септември оваа година и за 31,8 поени повеќе од октомври 2020 година. По континуираниот пораст од три последователни месеци, FFPI во октомври беше на највисоко ниво од јули 2011 година. Најновиот пораст првенствено се должи на континуираниот пораст на светските цени на растителните масла и житарките.
Индексот на цените на житарките во октомври изнесуваше 137,1 поени, што е за 4,3 поени повеќе од септември и 25,1 поени над нивото од пред една година. Меѓународните цени на сите главни житни култури се зголемија во однос на претходниот месец. Светските цени на пченицата продолжија да растат четврт месец по ред, зголемувајќи се за 38,3 отсто за една година и достигнувајќи го своето највисоко ниво од ноември 2012 година. Поограничената достапност на глобалните пазари поради намалената жетва кај главните извозници, особено Канада, Русија и САД, продолжија да вршат нагорен притисок врз цените. Меѓу крупните житарки, во октомври најмногу се зголемија меѓународните цени на јачменот, поттикнати од силната побарувачка, намалените производствени изгледи и зголемувањето на цените на другите пазари. Светските цени на пченката исто така пораснаа, поддржани од порастот на енергетските пазари. Сепак, зголемената сезонска понуда и намалувањето на прекините на пристаништата во САД го ограничија порастот на цените на пченката. Меѓународните цени на оризот, исто така, дополнително се зголемија, иако почетокот на жетвата на главните култури кај азиските производители го ограничи зголемувањето.
Индексот на цените на растителното масло во октомври изнесуваше 184,8 поени, што е пораст од 16,3 поени во однос на претходниот месец и бележи историски максимум. Зголемувањето е поттикнато од поригидните цени на маслата од палма, соја, сончоглед и маслодајна репка. Меѓународните цени на палминото масло во октомври се зголемија четврти месец последователно, главно поради континуираната загриженост за намаленото производство во Малезија поради тековниот недостиг на мигрантска работна сила. Во меѓувреме, светските цени на палминото, сојиното и сончогледовото масло се повишија поради заживувањето на глобалната увозна побарувачка, особено од Индија, која дополнително ги намали увозните тарифи за маслата за јадење. Што се однесува до маслодајната репка, перзистентноста на меѓународните цени главно произлезе од долготрајната глобална затегнатост помеѓу понудата и побарувачката. Исто така важно, зголемувањето на цените на суровата нафта придонесе за порастот на цените на растителното масло.
Индексот на цените на млечните производи во октомври во просек изнесуваше 120,7 поени, што е за 2,6 поени повеќе во однос на септември и 16,2 поени над нивото пред една година. Во октомври, меѓународните цени на путерот, обезмастеното млеко во прав и полномасното млеко во прав драстично се зголемија втор последователен месец, поради ригидната глобална увозна побарувачка поради стремежите на купувачите да обезбедат залихи. Сезонски ниската понуда на млеко и ограничените залихи во Европа и побавниот почеток на новата сезона за производство на млеко во Океанија, исто така, ги повишија светските цени на млекото. Спротивно на тоа, цените на сирењето останаа главно стабилни, бидејќи залихите од главните производители беа соодветни за да се задоволи глобалната увозна побарувачка.
Индексот на цените на месото беше 112,1 поени во октомври, што е намалување за 0,8 поени од неговата вредност во септември, што означува трет месечен пад по ред, иако сè уште е 20,3 поени над неговата вредност пред една година. Во октомври, меѓународната понуда на свинско месо падна, главно поради намалената побарувачка од Кина. Цените на говедското месо, исто така, паднаа, како одраз на остриот пад на испораките од Бразил во услови на пазарна неизвесност околу суспендирањето на увозот од страна на неговите водечки трговски партнери поради загриженоста за кравјото лудило. Спротивно на тоа, цените на месото од живина се зголемија, поттикнати од високата глобална побарувачка, додека проширувањето на производството остана слабо поради високите трошоци за добиточна храна и појавата на птичји грип, особено во Европа. Светските цени на овчкото месо, исто така, благо се зголемија поради продолжителните ограничувања на понудата од Океанија поради големата побарувачка за обнова на стадата.
Индексот на цените на шеќерот во октомври изнесуваше 119,1 поен, што е намалување за 2,1 поен во однос на септември. Тоа е прв пад по шест последователни месечни зголемувања. Меѓународната понуда на шеќер сепак остана повеќе од 40 отсто над нејзиното ниво пред една година, главно поради загриженоста за намалените изгледи за производство во Бразил. Неодамнешниот месечен пад на меѓународните цени на шеќерот беше поттикнат од ограничената глобална увозна побарувачка и изгледите за голема извозна понуда од Индија и Тајланд. За намалувањето на светските цени на шеќерот во октомври придонесе и слабеењето на бразилскиот реал во однос на американскиот долар. Сепак, повисоките цени на етанолот во Бразил спречија да дојде до позначителен пад на цената на шеќерот.
Здравко Савески
